- Dzieje Drzewicy w materiałach archiwalnych

Dzieje Drzewicy w materiałach archiwalnych

24 kwietnia 2019

Ze względu na swe położenie geograficzne (u północno-wschodnich granic powiatu opoczyńskiego), a także liczne przemiany administracyjne, jakich ziemie te zaznały na przestrzeni wieków, materiałów archiwalnych dotyczących dziejów Drzewicy można poszukiwać w kilku archiwach państwowych. W przypadku Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, znajdują się one w zasobie jego Oddziału w Tomaszowie Mazowieckim. „Drzewicana” te częściowo stanowią odrębne zespoły archiwalne, po części zaś rozsiane są po kilku zespołach będących pozostałością po urzędach i instytucjach obejmujących zakresem swego działania całość ziem powiatu opoczyńskiego. Niniejsza ekspozycja – oprócz uhonorowania wspomnianego jubileuszu – jest formą zaproszenia wszystkich miłośników dziejów regionalnych do pogłębiania swej wiedzy właśnie za pośrednictwem bezcennych świadectw historii – materiałów archiwalnych.

Naszą wspólną podróż w czasie rozpoczynamy od akt hipotecznych. W zespole o nazwie „Hipoteka Powiatu Opoczyńskiego” znajduje się niewielka liczba ksiąg hipotecznych dotyczących Drzewicy. Materiały te, pochodzące z pierwszej połowy XX w., oprócz informacji zapisanych w kolejnych częściach ksiąg, zawierają często w załącznikach barwne plany ukazujące poszczególne fragmenty dawnej Drzewicy.

Bez wątpienia największą skarbnicą wiedzy o dziejach Drzewicy jest zespół o nazwie „Akta gminy Drzewica”, liczący w sumie 62 jednostki archiwalne (teczki, księgi, poszyty), wytworzone w latach 1913-1944. Zawierają m.in. księgi rejestrów mieszkańców – choć do czasów współczesnych nie zachowały się wszystkie (zaginęły lub uległy zniszczeniu zanim zostały przekazane do zasobu naszego Archiwum). Rejestry te stanowią cenne źródło informacji dla genealogów – ponieważ na kolejnych kartach ksiąg zawarte są szczegółowe informacje, dotyczące rodzin zamieszkujących niemal już sto lat temu domy m.in. na ul. Warszawskiej, czy też przy drzewickim rynku. Równie ciekawe i pozwalające niemal dosłownie „spojrzeć w oczy” drzewiczanom z ubiegłego stulecia są podania o dowody osobiste. Oprócz podstawowych danych urzędowych do podań tych załączano fotografie. Być może są one jedynym już sposobem, aby poznać wygląd swych przodków. Akta gminy Drzewica zawierają – oprócz materiałów statystycznych, czy wielokrotnie już publikowanych dokumentów dotyczących walk Kampanii Polskiej 1939 r. – również świadectwa życia kulturalnego i politycznego. Przykładem tego są m.in. prezentowane na naszej ekspozycji dokumenty związane z drzewickimi wydarzeniami dotyczącymi śmierci ministra Bronisława Pierackiego (1934 r.), etc.

A jak wyglądała Drzewica niemal siedem dekad temu? Nie wszyscy współcześni mieszkańcy miasta mogliby rozpoznać jego centrum – Plac Wolności – uwiecznione na czarno-białej panoramie fotograficznej. Bezcennych choćby z punktu widzenia dziejów zabudowy Drzewicy materiał, zachował się w aktach zespołu o nazwie „Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Opocznie”. Zapraszamy do próby identyfikacji wkomponowanych w obecny krajobraz placu obiektów o historycznym rodowodzie.

Na zakończenie nietypowy akcent – kilka przykładów odcisków pieczątek używanych przez drzewickich urzędników na przestrzeni XX w. Na szczególną uwagę zasługuje najstarsza pieczęć „Urzędu Gminy Drzewica” z lat 30. ubiegłego stulecia. Co warto zauważyć, zamiast obecnie rozpowszechnionego wizerunku „korony na wodzie”, w centrum pieczątki znajduje się nawiązanie heraldyczne do barw powiatu opoczyńskiego i przedrozbiorowego województwa sandomierskiego.

Wybrane przykłady nie wyczerpują oczywiście zasobu naszego archiwum pod kątem badań dziejów Drzewicy. Kolejne dokumenty, plakaty, mapy i fotografie oczekują na swych miłośników w zasobie Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim – Oddziału w Tomaszowie Mazowieckim. Warto badać i poznawać historię za pośrednictwem archiwaliów. Warto również zabezpieczać bezcenne pamiątki w postaci zdjęć, dokumentów, czy druków ulotnych które z czasem mogą okazać się ważnymi źródłami historycznymi dla kolejnych pokoleń badaczy.